Kör Saatçi

Richard Dawkins'in aynı ismi taşıyan 1986 basım tarihli kitabını henüz okuma fırsatım olmasa da, Dawkins'in 2009 yılında basılan Yeryüzündeki En Büyük Gösteri'sinde ilginç bulduğum çok sayıdaki noktadan birisine burada değinmeden edemeyeceğim.





Dawkins'in yaklaşık 25 yıl önce geliştirmiş olduğu bilgisayar simülasyonunun ismi Kör Saatçi (The Blind Watchmaker'a buradaki applet'tan ulaşabilirsiniz). Elimizde yaklaşık bir düzine (internetteki applet'ta 15 tane) gene sahip, minicik (bir piksel büyüklüğünde) bir canlı var. Bu genlerden her biri sayısal olarak canlının belirli bir yapısal özelliğini taşıyor. Bu canlı eşeysiz olarak üremekte, yani çocuklarının her biri onunla 'neredeyse' aynı genotipe sahip.

Simülasyonun her bir adımında elimizdeki canlının kendisini ve belirli bir sayıdaki (applet'ta 11 tane) çocuğunu görüyoruz, bu çocuklardan her biri o canlının tek bir geninin mutasyona uğramış hali. Genlerdeki bilgilerin sayısal olarak saklandığını söylemiştim; mutasyon, ilgili sayının 1 artışı ya da azalışı şeklinde ifade ediliyor. Her bir mutant arasındaki fark, canlıyı tamamen farklı bir türe dönüştürecek kadar ciddi bir boyutta olmasa da size "Hmm, acaba bunu şöyle bir yaratığa dönüştürebilir miyim? Bir bunu deneyeyim" dedirtecek kadar göz önünde. Bu mutantlardan birisini seçtiğiniz zaman gelecek neslin (yani oyun adımının) atası o mutant oluyor. Canlının incelenebilir bir büyüklüğe erişmesi için her bir 11 çocuktan en büyük olanı seçmeniz gerek, örneğin.

Bu sağdakiler benim elde ettiğim biyoformlardan en çok beğendiklerim.

Simülasyonu ilginç kılan şey bu ortaya çıkan şekillerin özellikle bir durum makinası mantığıyla hazırlanmış olması değil de (ki zaten böyle bir simülasyonu hazırlamak anlamsız olmakla kalmayıp ayrıca imkansız derecede zor olurdu, astronomik bir kombinasyon söz konusu) sayısal değerlere sahip bir genetik tarifi yorumlayacak bir algoritmaya sahip olması. Mutasyonların genler üzerinde değil de bu şekilleri oluşturan hatlar üzerinde gerçekleşmesinin (yani her seferinde bir çizginin rastgele yer değiştirip diğerlerinin aynı kalması) ortaya nasıl soyut (daha doğrusu, gerçekten uzak) şeyler çıkarabileceğinden de bahsediliyor kitapta.



Blind Watchmaker Applet'a buradan erişebilirsiniz